دوره پری ناتال شامل دوره بارداری، زایمان، تولد و دوره پس از زایمان تا زمان یک سالگی نوزاد می شود. از هر ده زن بیش از یک نفر در دوره بارداری و پس از زایمان خود با مشکلات سلامت روان درگیر می شود. این دسته بیماری ها می توانند هر کسی را صرف نظر از سابقه قبلی تحت تاثیر قرار دهند. برخی از زنان اولین بار در این دوره با مشکلات سلامت روان درگیر می شوند؛ در حالی که برخی دیگر دائما و پیش از بارداری با این دست مشکلات دست به گریبان بوده اند. مطلب پیش رو به سلامت روان مادران باردار یا سلامت روان پری ناتال می پردازد.

تاثیر بارداری بر سلامت روان مادران باردار:

بارداری و داشتن نوزاد برای اغلب افراد هیجان انگیز است، اما می تواند با خود چالش ها و نیازهای جدیدی را نیز به همراه بیاورد. حتی اگر پیش از این هرگز دچار مشکلات سلامت روان نشده باشید، تغییرات فیزیکی، عاطفی و هورمونی بارداری و پس از تولد نوزاد می توانند خود محرکی بر بیماری های روانی باشند. شایع ترین مشکل سلامت روان در دوره بارداری و پس از زایمان، افسردگی و اضطراب است.

در دوره بارداری حدود 12 درصد از زنان دچار افسردگی و حدود 13 درصد از آنها دچار اضطراب می شوند. این اعداد و ارقام پس از زایمان و در اولین سال تولد کودک به 15-20 درصد می رسد.

در رابطه با سلامت روان مادران باردار سناریوهای زیر متصور است:

در گذشته دچار مشکلات سلامت روان بوده اید، اما در حال حاضر خوب هستید:

چنانچه در گذشته دچار مشکلات سلامت روان بوده اید، اما درمان شده و در حال حاضر احساس خوبی دارید، همچنان بهتر است هر چه سریع تر این اطلاعات را در اختیار پزشک و مامای خود قرار دهید. شدت شرایط پیشین، به مدیریت درمان شما بستگی دارد. تغییرات فیزیکی و عاطفی، چالش ها و نیازهای یک کودک، دوره بارداری و تولد نوزاد می توانند باعث عود احساسات بد در زنان شوند.

چنانچه دچار بیماری های روانی جدی بوده اید، مانند:

• اسکیزوفرنی
• اختلال دوقطبی
• اختلال اسکیزو افکتیو
• افسردگی شدید منتج به بستری در بیمارستان
• روانپریشی
• اختلال اضطرابی شدید مانند اختلال وسواس فکری عملی (OCD)

باید هر چه سریع تر به یک متخصص زنان و زایمان و متخصص سلامت روان پری ناتال مراجعه کنید زیرا خطر بازگشت بیماری در دوره بارداری و پس از زایمان بسیار بالاست. تیم درمانی باید از اختلال شما آگاهی داشته باشند و اطلاعات لازم در اختیار آنها قرار گیرد. شاید لازم باشد که به تیم سلامت روان مادران باردار ارجاع داده شوید.

در حال حاضر دچار مشکلات سلامت روان شده ام:

اگر در حال حاضر به دلیل ابتلا به یکی از مشکلات سلامت روان تحت درمان قرار دارید، حتما باید مسئله را در اولین فرصت به متخصص زنان و زایمان خود اطلاع دهید. توصیه بر این است که پس از آگاهی از بارداری، داروهای خود را طبق روال تجویز شده مصرف کنید و مصرف آنها را هرگز به طور ناگهانی قطع نکنید. متخصص زنان و زایمان در همراهی با روانپزشک، طرح مراقبت درمانی مناسبی را در رابطه با داروهای شما تعیین خواهند کرد.

در صورتی که در حال حاضر احساس بدی دارید، باید هر چه سریع تر ماما، پزشک عمومی، متخصص زنان و زایمان یا روانپزشک خود را مطلع سازید. این متخصصان در همکاری با خودتان بهترین طرح درمانی را برای مراقبت از شما و فرزندتان پیشنهاد خواهند کرد. لازم است که در دوره بارداری و پس از زایمان از نظر دریافت مراقبت، درمان و داروهای صحیح دائما تحت نظر باشید.

یکی از نزدیکانم دچار افسردگی یا روانپریشی شدید است:

در صورتی که یکی از وابستگان نزدیک مانند والدین یا خواهر یا برادرتان دچار افسردگی منتج به سابقه بستری در بیمارستان بوده است یا پیش از این دچار روانپریشی بوده است، این مسئله را باید هر چه سریع تر با ماما یا متخصص زنان و زایمان خود در میان بگذارید. این امر به خصوص در شرایطی که مادر یا خواهرتان سابقه افسردگی شدید در دوره بارداری یا پس از زایمان داشته است، اهمیت بیشتری می یابد. صرف نظر از سابقه شخص شما، وجود چنین رابطه ای می تواند ریسک ابتلا به مشکلات سلامت روان مادران باردار را افزایش دهد.

گرفتگی خلق پس از زایمان چیست؟

گرفتگی خلق پس از زایمان در هفته اول پس از زایمان رخ می دهد. این حالت واکنشی طبیعی به تغییرات هورمونی است که بدن پس از زایمان تجربه می کند. بسیاری از زنان احساس فشار زیادی دارند؛ غیر منطقی، تحریک پذیر، پریشان، مضطرب و حساس می شوند و احساس ناتوانی می کنند. این گونه احساسات کوتاه مدت هستند و معمولا ظرف چند روز یا حتی کمتر از بین می روند. در صورتی که در دو هفته گذشته این احساسات را تجربه کرده اید، بهتر است با ماما، مشاور یا پزشک عمومی خود مشورت کنید.

در حال تلاش برای کنار آمدن با نوزاد خود هستم:

چنانچه احساس می کنید پس از به دنیا آمدن فرزندتان به لحاظ عاطفی دچار مشکل شده اید، باید مسئله را هر چه سریع تر با ماما، مشاور یا پزشک عمومی خود در میان بگذارید. پذیرش این موضوع که در تلاش برای کنار آمدن با نیازهای یک نوزاد هستید، می تواند دشوار و حتی ترسناک باشد. بسیاری از زنان از این که از وجود نوزاد خود لذت نمی برند احساس گناه می کنند و همین امر مطرح کردن آن را با سایرین دشوار می سازد. شاید از وجود فرزند خود لذت می برید، اما از همراهی سایر افرادی که پیش از این در کنارشان اوقات خوبی داشتید، لذت نمی برید مانند والدین، همسر یا یکی از دوستان صمیمی. ممکن است در مورد فرزند خود دچار وسواس شده باشید و تمایلی به کمک یا دخالت اطرافیان در این مسئله نداشته باشید. در صورتی که دچار این دسته احساسات و افکار هستید، بهتر است هر چه سریع تر با ماما، مشاور یا پزشک خود مشورت کنید زیرا ممکن است نشانه های اولیه ای از افسردگی پس از زایمان باشند.

چنانچه احساس می کنید مشکلات سلامت روان پیشین شما پس از زایمان تشدید شده اند، داروهایتان باید بررسی شوند یا به درمان نیاز دارید، با ماما، مشاور، یا روانپزشک خود مشورت کنید.

برای تشخیص سلامت روان مادران باردار از ابزارهای غربالگری مانند یک آزمون خودارزیابی استفاده می شود. از این ابزارها برای تعیین بهترین خدمات یا روش برای حمایت از شما استفاده می شود. سپس، مناسب ترین دارو و/یا درمان/ مشاوره پیشنهاد می شود. برای اینکه بتوانید از خود و نوزادتان مراقبت کنید، باید دوباره حال خوبی داشته باشید. بسیاری از زنان تنها برای مدت زمان کوتاهی به دارو نیاز خواهند داشت، اما گاهی برای رسیدن به حال خوب به حمایت و درمان نیاز است.

آیا باید سابقه سلامت روان خود را با تمام متخصصانی که با آنها در ارتباط هستم در میان بگذارم؟

در اولین جلسه مراجعه برای معاینات بارداری، به صورت روتین در مورد سابقه سلامت روان، سابقه خانوادگی و وضعیت فعلی شما پرسیده می شود. تمامی این موارد در دفترچه بارداری ثبت می شوند. بنابراین متخصص زنان و زایمان و ماما از وضعیت شما مطلع هستند و در هر جلسه معاینه در مورد حالتان سوال می کنند. در صورتی که در حال حاضر، تحت نظر مشاور یا روانپزشک قرار داشته باشید، او نیز در هر جلسه درمانی از حالت های روحی شما پرسش خواهد کرد.

اغلب متخصصانی که در دوره بارداری و پس از زایمان با آنها در ارتباط هستید، در مورد حالت های روحی و عاطفی شما سوال می کنند. این بدین دلیل است که متخصصان از دشواری صحبت کردن در مورد این احساسات مطلع هستند. بنابراین این سوالات به منزله فرصتی است برای حرف زدن.

آیا دارودرمانی در دوره بارداری و شیردهی بی خطر است؟

بسیاری از داروهایی که در دوره بارداری و شیردهی تجویز می شوند، بی خطر هستند. متاسفانه، مانند بسیاری از داروهای دیگر، شواهد کافی مبنی بر اثر آنها در جنین و شیر مادر وجود ندارد. به طور کلی، توصیه ما این است که مزایای این دارو برای سلامت روان مادران باردار و نوزاد از خطرات آن پیشی می گیرد.

آیا تخصص روانشناسی مرتبط با دوره بارداری وجود دارد؟

 بله. در کشورهای پیشرفته در حوزه سلامت روان شاخه تخصصی از روانشناسی و روانپزشکی مخصوص دوران بارداری می باشد. در مجموعه سیمیآروم نیز آقای دکتر حمیدرضا رحمانیان در حوزه روانپزشکی پرناتال یا دوران بارداری از متخصصان شناخته شده کشور انگلستان می باشند که برای رزرو وقت مشاوره آنلاین با ایشان میتوانید از طریق لینک زیر اقدام نمایید.،